De Fisher discs: negatieve bekrachtiging
Te gebruiken bij: aangeleerd, zelfbelonende gedragspatronen
Negatieve bekrachtiging heeft niets te maken met straffen. Een straf wordt immers uitgedeeld als ongewenst gedrag al wordt vertoond en is gericht op het stoppen van dit gedrag. De hond hoort de stemverheffing, ziet de dreigende lichaamshouding en het oogcontact van de baas en toont, zoals het hoort deemoed: hij duikt in elkaar, toont oogwit of neemt de benen. Het lijkt dan of hij heeft begrepen dat zijn gedrag niet gewenst is, maar hij reageert feitelijk alleen op de lichaamstaal en het gedrag van zijn baas.
Een voorbeeld van negatieve bekrachtiging:
Iemand die een bank berooft, doet dit omdat hij geen dreiging van straf ervaart. Hij zorgt ervoor dat hij niet gepakt wordt. Stel nu dat, tijdens het plannen van de bankroof, er bij de bankrover door een politieman wordt aangebeld en deze zegt tegen hem: ‘we weten wat je van plan bent en denk erom dat we je in de gaten houden..’, dan zou de bankrover zijn plannen op dat moment laten varen. Dat is negatief bekrachtigen.
Hij moet geloven dat hij zelf de onprettige situatie veroorzaakt
Stel: een hond snuffelt bij de buren aan het deksel van de vuilnisbak en wil gaan proberen de inhoud eruit te krijgen. Als de buurman op dat moment van bovenaf, ongezien een emmer water op de hond zou storten, zal de hond geloven dat zijn actie (zijn poging de vuilnisbak te openen) de onprettige omstandigheden (de emmer water) heeft veroorzaakt. Hij zal dus niet snel meer proberen de vuilnisemmer te openen. Hoe kunnen we dit principe nu gaan gebruiken in de training?
John Fisher bedacht een hulpmiddel dat wij allemaal kennen als ‘de Fisher Discs’. En hoewel vele mensen deze discs kennen, is er geen hulpmiddel dat zo vaak op een onjuiste wijze wordt gebruikt als deze discs. Sommige mensen zeggen dan tegen mij: ‘die dingen werken niet hoor, mijn hond is helemaal niet bang van dat geluidje van die discs’. Dan kan ik je inderdaad uit de droom helpen: de discs zijn nooit bedoeld geweest om op basis van het geluid een hond af te schrikken. Vaker dan mij lief is zie ik bij hondenscholen dat er met de discs naar de hond wordt gegooid. Ook daarvoor zijn de discs niet bedoeld. Maar wat moeten die dingen dan WEL doen? Vraag je je dan wellicht af.
Wat is er zo specifiek aan de discs?
- De discs maken een uniek, licht rinkelend geluid dat nergens anders op lijkt. Het is een geluid dat voor de hond al snel herkenbaar wordt. Mensen die bijvoorbeeld denken dat je in plaats van de discs wel een sleutelbos kunt gebruiken, komen dus bedrogen uit. De hond kan dan namelijk geen onderscheid meer maken tussen het gebruiken van je sleutels om je deur open te maken (of het rinkelen van de sleutels in je zak) en het gebruik van het geluid voor de hond.
- Omdat de discs een holle en een bolle kant hebben, kun je ze dusdanig in je hand houden, dat ze pas geluid maken als jij dat wilt.
- Ze zijn licht van gewicht en worden nooit als projectiel gebruikt om naar de hond te gooien. Ze zullen dus ook nooit schade berokkenen bij de hond.
- De training van de betekenis van de discs vindt onafhankelijk van het probleemgedrag plaats, waardoor de hond leert het geluid zelf als negatief te ervaren.
Het aanleren van de betekenis van de Discs
Voordat ik deze oefening uitleg benadruk ik nog een keer het doel van de discs: de hond moet de discs ervaren als een waarschuwing, waardoor hij het gedrag dat hij wilde gaan inzetten, niet zal vertonen. Je gebruikt de discs dus altijd VOORDAT het gedrag plaatsvindt met als doel het gedrag te voorkomen. In geen geval gebruik je de discs om je hond te bestraffen voor iets dat hij al gedaan heeft. Als je dat eenmaal hebt gedaan, hebben de discs voor de hond geen betekenis meer en kun je ze voor de training van jouw hond verder wel vergeten.
Hoe leer je nu dat het rinkelen van de discs een ‘waarschuwing’ betekent?
Het aanleren van de discs kun je met twee personen doen, dan is de betekenis sneller duidelijk voor je hond. Je kunt de oefening uiteraard ook alleen doen. Je gebruikt hele lekkere dingen voor deze training. De essentie van de oefening is de volgende: de hond moet leren dat hij lekkers mag pakken als jij (de roedelleider) hem dat toestaat, maar dat wanneer jij dit niet doet, hij er maar vanaf te blijven heeft. Respecteert hij dit niet, dan krijgt hij een waarschuwing (= het geluid van de discs), waarmee hij zijn voorgenomen gedrag kan afbreken. Als je de oefening met twee personen doet, ga dan een stukje uit elkaar zitten. Er is 1 persoon die de oefening met het lekkers en de discs doet. De andere persoon doet en zegt verder niets.
Stap 1:
leg iets lekkers neer op de vloer en zeg daarbij ‘pak maar’. Herhaal dit ca. 3 à 4 keer.
Stap 2:
maak nu ook weer aanstalten om iets lekkers op de vloer te leggen, maar zeg daar niet bij ‘pak maar’. Dit is het moment dat de hond moet gaan begrijpen: ‘geen toestemming? Afblijven!’. Wil hij het lekkers toch pakken? Rinkel dan met de discs boven het lekkers en pak het lekkers direct weg. Let op: het is van belang dat je de discs het werk laat doen, dus zorg dat je niet praat tegen je hond als hij het lekkers wil pakken. Anders reageert hij op je stem en heeft hij niets over de discs geleerd.
Stap 3:
herhaal stap 1: leg een aantal keer iets lekkers op de grond en zeg daarbij meteen gedecideerd: ‘pak maar’. De hond mag het dan gewoon pakken. Ook hierbij zeg je helmaal niets tegen de hond.
Stap 4:
herhaal nu stap 2. Sommige honden hebben het meteen al begrepen en zullen het lekkers niet pakken als jij er geen commando bij geeft. Maar meestal moet je stap 1 en 2 een aantal keren herhalen, totdat de hond het lekkers niet pakt als je hem daar geen toestemming voor geeft. Of totdat de hond, bij het rinkelen van de discs stopt met proberen het lekkers te pakken. Wanneer je de oefening met 2 personen doet, ga je nu zien dat, wanneer jij het commando ‘pak maar’ niet geeft en rinkelt met de discs, de hond naar de andere persoon zal lopen om daar zijn heil te zoeken. Uitstekend! De tweede persoon beloont hem hiervoor uitbundig, want hij heeft zich als reactie op het rinkelen van de discs immers verwijderd van het lekkers.
Aandachtspunt:
Degene die de oefening met de discs doet met de hond, praat –met uitzondering van de commando’s- niet met de hond. Het negeren van de hond is nodig om aan te geven dat jij er niets te maken hebt dat hij het lekkers niet kan pakken, maar dat hij zelf het geluid van de discs veroorzaakt met zijn gedrag.
Oefening bij de deur
Wanneer jouw hond in huis de neiging heeft om als een dolle voor je uit door de deur te rennen, kun je de discs ook inzetten. Deze oefening heeft dezelfde strekking als de vorige: een hond moet weten dat hij door de deur mag als jij (de roedelleider) vindt dat dat mag en als je hiertoe een commando geeft. Doe je dat niet, dan heeft hij geen enkele reden om door een opengezette deur te lopen. Respecteert hij dat niet, dan krijgt hij een waarschuwing, waarmee hij zijn gedrag weer kan afbreken.
Stap 1:
Ga naar de deur en zet deze open. Besteed geen aandacht aan de hond, geef hem vooral geen commando ‘blijf’ of iets dergelijks, hierop is een hond vaak al geprogrammeerd. Het gaat erom dat hij zelf ervaart wat de gevolgen van zijn acties zijn.
Stap 2:
al doet hij maar een halve stap in de richting van de deur, rinkel je met de discs in de deuropening en sluit je direct de deur (ook hierbij weer niets zeggen!)
Stap 3:
herhaal stap 1 en, indien nodig, stap 2.
Zodra de hond een stap naar achteren doet of juist helemaal terug naar binnen loopt, beloon je dit uitbundig!
Let op: de discs moeten GEEN ANGST opwekken bij de hond. Ze zijn puur een ingetrainde waarschuwing voor de hond zijn voorgenomen gedrag af te breken. De rammelende discs staan op zichzelf en zijn niet gekoppeld aan een vloekende of schreeuwende baas. Het is een zeer effectief en subtiel hulpmiddel om je hond te leren grenzen te respecteren en voorgenomen gedrag af te breken.
Het intrainen van deze discs is een complex klusje. En je kunt het maar 1x goed doen. Maar als het kwartje eenmaal is gevallen bij je hond, kun je er erg veel aan hebben. Het is aan te bevelen dit samen te doen met een gedragsdeskundige, die ervaring heeft met de Fisher Discs.
Voor de liefhebbers: lees ook het boek van John Fisher eens. Het heet 'denken als een hond'.
